Uprawa roślin w donicach to doskonały sposób na wprowadzenie zieleni i kolorów na balkon czy taras. Szczególnie wartościowe są rośliny wieloletnie, które po jednokrotnym posadzeniu będą cieszyć oko przez wiele sezonów. Byliny w donicach stanowią świetną alternatywę dla roślin jednorocznych, eliminując konieczność ich corocznej wymiany. Jakie gatunki sprawdzą się najlepiej w uprawie pojemnikowej na zewnątrz? Które rośliny wieloletnie przetrwają zimę w donicach? Przyjrzyjmy się najlepszym rozwiązaniom dla właścicieli tarasów i balkonów.
Dlaczego warto wybierać rośliny wieloletnie do donic?
Rośliny wieloletnie, zwane również bylinami, oferują szereg korzyści w porównaniu z gatunkami jednorocznymi. Przede wszystkim, byliny nie wymagają corocznego sadzenia, co przekłada się na oszczędność czasu i pieniędzy. Po odpowiednim zabezpieczeniu, większość z nich może bezpiecznie zimować w pojemnikach na zewnątrz.
Bylina to roślina wieloletnia, która w naszym klimacie przeżywa zimę, a wiosną odrasta z korzeni, kłączy lub bulw znajdujących się w glebie.
Kolejną zaletą roślin wieloletnich do donic na zewnątrz jest ich niezwykła różnorodność – dostępne są gatunki o różnych wymaganiach, kształtach i kolorach, kwitnące w różnych porach roku. Wiele bylin zachwyca walorami ozdobnymi przez cały sezon – nawet po przekwitnięciu zachwycają dekoracyjnymi liśćmi lub ozdobnymi owocami.
Rośliny wieloletnie w donicach z każdym kolejnym rokiem stają się coraz bardziej okazałe i efektowne, w przeciwieństwie do jednorocznych, które po jednym sezonie trzeba usunąć i zastąpić nowymi.
Jak przygotować donice dla roślin wieloletnich?
Uprawa roślin wieloletnich w pojemnikach wymaga odpowiedniego przygotowania. Najważniejsze kwestie to właściwy dobór donicy i przygotowanie podłoża:
Wielkość donicy – byliny potrzebują przestrzeni na rozrost korzeni. Wybieraj donice o średnicy minimum 30-40 cm i głębokości co najmniej 30 cm. Im większy pojemnik, tym łatwiej roślinom przetrwać zimę i tym rzadziej będziesz musieć je przesadzać.
Drenaż – na dnie donicy umieść warstwę keramzytu lub potłuczonych skorup, aby zapewnić odpływ nadmiaru wody. Zalegająca woda może prowadzić do gnicia korzeni, szczególnie zimą, kiedy proces parowania jest ograniczony.
Podłoże – dla większości bylin najlepsze będzie żyzne, przepuszczalne podłoże ogrodnicze z dodatkiem kompostu. Możesz użyć gotowych mieszanek do roślin wieloletnich lub przygotować własną, mieszając ziemię ogrodową z kompostem i piaskiem w proporcji 2:1:1.
Materiał donicy – najlepsze są pojemniki z materiałów odpornych na mróz, takich jak:
- Terakota pokryta glazurą
- Tworzywa sztuczne wysokiej jakości
- Włókno szklane
- Beton
Zwykła terakota może pękać podczas mrozów, dlatego wymaga dodatkowego zabezpieczenia na zimę lub przeniesienia w osłonięte miejsce.
Najlepsze byliny do donic na słoneczne stanowiska
Taras czy balkon z dużą ilością słońca to idealne miejsce dla wielu bylin. Rośliny na stanowiska słoneczne często mają srebrzyste lub szarozielone liście, które chronią je przed nadmiernym parowaniem. Oto gatunki, które świetnie znoszą uprawę w donicach na stanowiskach słonecznych:
Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) – pachnąca bylina o fioletowych kwiatach i srebrzystych liściach. Doskonale znosi suszę i upały, a jej intensywny zapach odstrasza komary i inne owady. Dorasta do 40-60 cm wysokości i tworzy zwarte, półkuliste kępy.
Rozchodniki (Sedum) – sukulenty o mięsistych liściach i gwiaździstych kwiatach. Szczególnie polecany jest rozchodnik okazały (Sedum spectabile), który kwitnie późnym latem na różowo lub czerwono, przyciągając motyle i pszczoły. Jego grube, mięsiste liście magazynują wodę, dzięki czemu roślina jest wyjątkowo odporna na suszę.
Jeżówki (Echinacea) – wytrzymałe byliny o charakterystycznych kwiatach z wystającym, stożkowatym środkiem. Najczęściej spotykana jest jeżówka purpurowa o różowych kwiatach, ale dostępne są też odmiany białe, żółte i pomarańczowe. Kwitną długo, od czerwca do września, a ich kwiaty przyciągają motyle.
Szałwia omszona (Salvia nemorosa) – trwała bylina o intensywnie fioletowych kwiatostanach, kwitnąca od czerwca do września. Po przycięciu przekwitłych kwiatostanów powtarza kwitnienie, dzięki czemu może zdobić donicę przez całe lato. Jej aromatyczne liście odstraszają szkodniki.
Kocimiętka (Nepeta) – łatwa w uprawie bylina o niebiesko-fioletowych kwiatach i aromatycznych liściach. Przyciąga pszczoły i motyle, a odpycha komary. Tworzy rozłożyste kępy, które po przekwitnięciu można przyciąć, aby uzyskać drugie kwitnienie.
Byliny do donic w półcieniu i cieniu
Nie każdy balkon czy taras jest nasłoneczniony. Na szczęście istnieje wiele roślin wieloletnich, które nie tylko tolerują cień, ale wręcz preferują zacienione stanowiska:
Funkie (Hosta) – cenione przede wszystkim za dekoracyjne liście, które mogą być zielone, niebieskawe, żółte lub pstre z różnymi wzorami i obwódkami. Funkie kwitną latem, wypuszczając wysokie pędy z dzwonkowatymi, białymi lub lawendowymi kwiatami. Doskonale sprawdzają się w miejscach zacienionych, gdzie inne rośliny nie chcą rosnąć.
Bergenie (Bergenia) – byliny o dużych, skórzastych, błyszczących liściach, które jesienią i zimą przebarwiają się na intensywny czerwony kolor. Wczesną wiosną zakwitają na różowo lub czerwono, wprowadzając kolor do ogrodu, gdy niewiele innych roślin kwitnie. Są wyjątkowo odporne na trudne warunki i praktycznie bezobsługowe.
Paprocie – różne gatunki paproci, jak narecznica samcza (Dryopteris filix-mas) czy wietlica samicza (Athyrium filix-femina), świetnie sprawdzają się w cieniu. Ich ażurowe, pierzaste liście wnoszą do kompozycji lekkość i elegancję. Paprocie najlepiej rosną w wilgotnym, próchnicznym podłożu i stanowią doskonały wybór na północne balkony.
Bodziszki (Geranium) – szczególnie odmiany cieniolubne, jak bodziszek korzeniasty (Geranium macrorrhizum) czy bodziszek Endresa (Geranium endressii), tworzą gęste kępy o długo utrzymujących się kwiatach. Ich liście często mają przyjemny, aromatyczny zapach, a jesienią przebarwiają się na czerwono.
Tiarella (Tiarella cordifolia) – bylina o dekoracyjnych, klapowanych liściach z ciemnym użyłkowaniem i delikatnych, pienistych, białych kwiatostanach. Tworzy zwarte kępy, które z czasem rozrastają się na boki. Doskonale rośnie w cieniu, gdzie jej jasne kwiaty rozświetlają ciemne zakątki.
Krzewy i krzewinki do uprawy w donicach
Oprócz typowych bylin, w donicach na tarasie czy balkonie można uprawiać także niewielkie krzewy i krzewinki. Dodają one kompozycjom wysokości, struktury i często zapewniają ozdobę przez cały rok:
Miniaturowe iglaki – karłowe odmiany jałowców, cyprysików czy świerków, które rosną bardzo powoli i przez lata utrzymują kompaktowy pokrój. Zapewniają zielony akcent przez cały rok, a niektóre odmiany zimą przybierają purpurowe lub brązowe zabarwienie. Są idealne jako tło dla sezonowo kwitnących bylin.
Wrzosy i wrzośce – niskie krzewinki o drobnych, dzwonkowatych kwiatach. Wrzosy kwitną jesienią w odcieniach fioletu, różu i bieli, a wrzośce zimą i wczesną wiosną, zapewniając kolor w okresie, gdy inne rośliny odpoczywają. Preferują kwaśne podłoże i stanowiska słoneczne.
Hortensje bukietowe (Hydrangea paniculata) w karłowych odmianach, jak 'Bobo’ czy 'Little Lime’, które dorastają zaledwie do 70-80 cm wysokości, a kwitną obficie od lipca do października. Ich stożkowate kwiatostany zmieniają kolor w miarę dojrzewania – od białego przez kremowy do różowego lub czerwonego.
Róże miniaturowe i okrywowe – specjalnie wyhodowane odmiany o niewielkich rozmiarach, które dobrze znoszą uprawę w pojemnikach i obficie kwitną przez całe lato. Wiele z nich jest odpornych na choroby i nie wymaga skomplikowanej pielęgnacji, co czyni je idealnymi dla początkujących ogrodników.
Trawy ozdobne do donic
Trawy ozdobne dodają lekkości kompozycjom donicowym i pięknie poruszają się na wietrze, wprowadzając do ogrodu element ruchu i dźwięku. Do uprawy w pojemnikach najlepiej nadają się:
Kostrzewa sina (Festuca glauca) – niska trawa o niebiesko-srebrzystych liściach, tworząca gęste, kuliste kępki. Doskonale komponuje się z roślinami o ciepłych barwach kwiatów, jak pomarańczowe czy czerwone. Jest wyjątkowo odporna na suszę i upały.
Rozplenica japońska (Pennisetum alopecuroides) – trawa o dekoracyjnych, puszystych kwiatostanach przypominających szczotki do butelek. Jej kwiatostany utrzymują się od późnego lata do zimy, a jesienią liście przebarwiają się na złoto i brąz. Pięknie wygląda podświetlona niskim słońcem.
Miskant chiński (Miscanthus sinensis) w karłowych odmianach, jak 'Kleine Fontäne’ czy 'Yaku Jima’, które nie przekraczają 1 m wysokości. Późnym latem wypuszczają srebrzyste lub różowawe kwiatostany, które utrzymują się na roślinie przez całą zimę, zapewniając ozdobę także w sezonie spoczynku.
Jak dbać o rośliny wieloletnie w donicach przez cały rok?
Byliny w donicach wymagają nieco innej pielęgnacji niż te posadzone w gruncie. Kluczem do sukcesu jest regularna, ale niezbyt intensywna pielęgnacja dostosowana do pór roku:
Podlewanie – rośliny w pojemnikach wysychają szybciej niż te w gruncie. W okresie wegetacji podlewaj je regularnie, szczególnie w upały, najlepiej wczesnym rankiem lub wieczorem. Zimą ogranicz podlewanie do minimum – tylko wtedy, gdy podłoże całkowicie wyschnie. Nadmiar wilgoci zimą jest bardziej szkodliwy niż jej niedobór.
Nawożenie – stosuj nawóz do roślin wieloletnich od wiosny do połowy lata. Możesz używać nawozów o przedłużonym działaniu, które uwalniają składniki pokarmowe stopniowo przez 3-6 miesięcy, lub nawozić co 2-3 tygodnie nawozami płynnymi. Zaprzestań nawożenia pod koniec lata, aby rośliny mogły się przygotować do zimy.
Przycinanie – wiosną usuń zaschnięte części roślin i przytnij byliny, aby pobudzić je do rozkrzewiania. Usuwaj także przekwitłe kwiatostany, co często stymuluje powtórne kwitnienie. Niektóre trawy i byliny o dekoracyjnych owocostanach warto pozostawić nieprzycinane na zimę – będą ozdobą ogrodu w sezonie spoczynku.
Zabezpieczenie na zimę – kluczowe dla przetrwania roślin wieloletnich w donicach jest ich odpowiednie zabezpieczenie przed mrozem. Pamiętaj, że najbardziej narażone na przemarzanie są korzenie. Możesz:
- Owinąć donice materiałem izolacyjnym (agrowłókniną, matą kokosową, folią bąbelkową)
- Zgrupować donice blisko siebie i obsypać je liśćmi lub korą
- Przenieść pojemniki w osłonięte miejsce, np. pod ścianę budynku
Przy odpowiedniej pielęgnacji i zabezpieczeniu, rośliny wieloletnie w donicach będą cieszyć oko przez wiele lat, z każdym sezonem stając się coraz bardziej okazałe i efektowne. To doskonała inwestycja dla wszystkich miłośników zieleni, którzy chcą cieszyć się pięknym tarasem czy balkonem bez konieczności corocznej wymiany roślin.